PLANISTYKA

Reforma planowania przestrzennego a studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

Rewolucja w systemie panowania przestrzennego w Polsce rozpoczęła się 24 września 2024r. Tego dnia weszła w życie ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw opublikowana w Dz. U. z 2023 r. poz. 1688. To nie jest nowa ustawa a zmiana obecnie obowiązującej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. oraz czterdziestu dziewięciu innych ustaw. Nowe przepisy dotyczące planowania przestrzennego będą wdrażane przez około dwa lata, tak aby nowy system zaczął w pełni funkcjonować od 1 stycznia 2026 r. Do tego czasu władze gmin, właściciele gruntów i inwestorzy będą mieli do czynienia z wieloma przepisami przejściowymi.

Wdrażana reforma zakłada kilka bardzo istotnych zmian w systemie planowania przestrzennego. Jedną z najważniejszych zmian jest zastąpienie w każdej gminie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego przez plan ogólny, który każda gmina powinna uchwalić do końca 2025 r. Zasadnicza różnica między tymi dokumentami polega na tym, że plan ogólny będzie aktem prawa lokalnego, studium było tylko aktem polityki wewnętrznej przez co było wiążące wyłącznie dla władz gmin przy opracowywaniu planów miejscowych, natomiast nie było wiążące przy indywidualnych decyzjach np. o warunkach zabudowy. W dniu, w którym wejdzie w życie plan ogólny lub najpóźniej 31 grudnia 2025 r., obecne studia przestaną obowiązywać. Czyli za nieco ponad dwa lata nie będzie w Polsce już studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, zostaną całkowicie wyeliminowane z systemu planistycznego. Dlatego od dnia wejścia w życie zmian w ustawie, o których mowa powyżej, czyli od 24 września 2023 r., nie ma już możliwości rozpoczęcia żadnych nowych procedur dotyczących zmian lub uchwalenia nowych studiów. Jest to skutek tego, że w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym usunięto wszystkie artykuły, które określały procedury i merytoryczne kwestie związane z opracowywaniem tego dokumentu planistycznego. Oznacza to, że brak jest już obecnie podstaw prawnych do rozpoczęcia takich prac. W ustawie zmieniającej przepisy planistyczne wprowadzono tylko kilka przepisów przejściowych, które pozwalają władzom gmin na dokończenie niektórych rozpoczętych procedur związanych z uchwaleniem zmian lub nowych studiów.

Prace nad studiami albo ich zmianami mogą być prowadzone wyłącznie, jeśli przed dniem wejścia w życie reformy wystąpiono o opinie i uzgodnienia projektów tych studiów albo ich zmian albo zmiana tych studiów dotyczy wyłącznie lokalizacji inwestycji celu publicznego lub wyłącznie lokalizacji inwestycji w zakresie gospodarowania strategicznymi zasobami naturalnymi kraju lub działalności związanej z poszukiwaniem lub rozpoznawania niektórych złóż kopalin.

Plan ogólny będzie sporządzany przez gminę według nowych bardzo rygorystycznych zasad. Tereny związane z zabudową mieszkaniową będą mogły być wyznaczane wyłącznie w miejscach, gdzie taka zabudowa jest dopuszczona w już obowiązujących planach miejscowych albo w rejonach, gdzie istnieje taka zabudowa w obszarach o zwartej zabudowie. Obszary takie będą nazywane obszarami uzupełniania zabudowy a ich wyznaczenie w planie ogólnym będzie możliwe wyłącznie w ściśle określonych przypadkach. Dodatkowe nowe tereny pod zabudowę mieszkaniową będą mogły być wyznaczone wyłącznie, jeśli chłonność wyżej wymienionych terenów jest mniejsza od potrzeb wynikających z demografii gminy. W większości gmin w Polsce jednak istnieje nadpodaż terenów mieszkaniowych w dokumentach planistycznych. Wszystkie wspomniane wyżej procedury będą oparte o wręcz matematyczne zasady, gdzie nie będzie możliwe zastosowanie jakichkolwiek nadinterpretacji.

To wszystko ma służyć ograniczeniu rozlewania zabudowy – zjawiska bardzo niekorzystnego zarówno dla środowiska, w tym krajobrazu, jak i dla ekonomii gospodarowania przestrzenią.

W efekcie w wielu gminach nastąpi w planach ogólnych ograniczenie terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową w stosunku do obecnych studiów. Różnice te będą najmniej zauważalne w gminach, które mają uchwalone plany miejscowe obejmujące całość lub większość ich obszarów. W innych przypadkach wielu właścicieli gruntów będzie miało zmienione potencjalne warunki rozwoju.

Uchwalenie planów ogólnych, mimo że obowiązkowe dla wszystkich gmin do dnia 31 grudnia 2025 r., w wielu przypadkach może okazać się niemożliwe albo ze względu na brak środków na te działania albo brak kadr i projektantów zdolnych do poprowadzenia nowych procedur. Część gmin może też świadomie zwlekać z uchwalaniem planów ogólnych, bowiem nowe przepisy nie przewidują bezpośrednich kar lub sankcji dla gmin, które po unieważnieniu studium zostaną bez planu ogólnego. Konsekwencje negatywne dla takich gmin będą polegały na tym, że procesy inwestycyjne częściowo zostaną sparaliżowane, bowiem bez planu ogólnego nie będzie możliwe ani uchwalanie planów miejscowych czy ich zmian ani wydawanie decyzji o warunkach zabudowy. Zatem gminy, które obecnie mają znaczne pokrycie w planach miejscowych, będą w stosunkowo najlepszej sytuacji – tam inwestycje prowadzone głównie w oparciu o plany miejscowe nie będą wstrzymywane.

 

autor artykułu Grzegorz Chojnacki – urbanista i architekt, wykładowca, założyciel pracowni urbanistycznej KANON. Posiada uprawnienia urbanistyczne, uprawnienia budowlane do projektowania bez ograniczeń w specjalności architektonicznej oraz tytuł Rzeczoznawcy Polskiej Izby Urbanistów.

Jedna myśl na temat “Reforma planowania przestrzennego a studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

  1. Małgorzata Dejnakowska pisze:

    Ważny temat!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *